Лезги халкьдин къагьриманвилин эпос “Шарвили” мектебра аялриз ватанпересвилин, халкьпересвилин тербия гун патал къиметлу эсер тирдал шак алач. КIанзавайди муаллимри чпин кIвалахда, ам хъсандиз гьазурна, нетижалудаказ ишлемишун я. Алай девирда несил тербияламишунин кIвалахар, виликан советрин къайдаяр мектебра амачирла, халкьдин адетрал, мецин яратмишунра авай тербиядин къуватрал, мумкинвилерал бинеламиш хьана тухун чарасуз я. И кар анжах халкьдин мецин яратмишунрин эсерар, “Шарвили” эпос ва литературадин эсерар кIелуналди, абурун мана ачухаруналди куьтягьна виже къведач. Гьар эсердин руьгь, метлеб, таъсирлувал гьиссна, цIийи къайдайрин тарсарин жуьреяр ишлемишна, аялрив агакьарна кIанда. Ихьтин тарс и мукьвара Сулейман-Стальский райондин Герейханован хуьруьн 1-нумрадин юкьван школада 6-7 классрин аялрихъ галаз лезги чIаланни литературадин муаллим Османова Сегьерхалума тухвана. Малум тирвал, Сегьерхалум Рашидовна адетдинди тушир тарсар тухунин карда хъсан пешекар я. “Шарвили” эпосдиз бахшнавай адетдинди тушир тарс, са темадиз бахшнавай мектебдин вечер хьиз, кьиле фена. И тарсуниз, муаллим хьиз, вири аяларни хъсан гьазур хьанвай. Гегьеншдиз тадаракламишнавай лезги чIаланни литературадин кабинетда элкъвена эцигнавай столрихъ аялар ацукьнавай. Столар лезги ашпазри гьазурнавай недай затIаралди, емишралди, ширинлухралди безетмишнавай. Экрандай лезги халкьдин игитар, алимар, шаирар къалурзавай. Кабинетда “Шарвили” эпосдай къагьриманвилин чIалар кхьенвай плакатар куьрсарнавай, Шарвилидикай кхьенвай ктабар эцигнавай, яшайишда лезги халкьди ишлемишдай къапар, алатар гьазурнавай. Куьрелди, гьа тарс кьиле физвай гьалари ватенпересвилин руьгь хкажзавай. Муаллимди вичин сифте суьгьбетда лезги халкьдихъ еке тарих, азадвал патал халкьдин садвал ва гележег патал женг чIугур кьегьалар чахъ авайди ва генани жедайди къалурна. Ада алай девирдин татугайвилериз, чи халкьдин кьисметдиз бахшнавай лезги шаиррин чIаларни лагьана. Ахпа тарс аялрин ихтиярда хьана. “Шарвили” эпосдай ученикри халкьдин бендер кIелна, манияр лагьана, сегьнеяр къалурна. Аялри тарсунин эхирдалди и саягъда Шарвилидин уьмуьрдинни гьерекатрин саки вири вакъиаяр галай-галайвал чпин алакьунралди къалурна. Шарвили кьин хаинвилин нетижа тирди ва ада авур веси халкьди рикIелай ракъур тийидайди тестикьарна. Эхирдай муаллимди вичин метлеблу суьгьбетда чи девирдани хаинар тахьун патал, гьар са касди халкьдиз къуллугъ авун вичин кьилин везифа яз гьисабун лазим тирди лагьана. Тарсунихъ, гьелбетда, аялрик ватанпересвилин, халкьпересвилин, дуствилин руьгь кутунин карда еке метлеб хьана. Гьакъикъатдани, чи уьлкведа образованидин, тербиядин месэлаяр вичин адетдин дуьз рекьелай алудзавай къуватар арадал атайла, мектебра халкьдин педагогикадал бинеламиш хьана, литературадинни халкьдин мецин яратмишунрин кесерлу къуват ишлемишун важиблу я. Сегьерхалум муаллимди и месэлайриз кьетIен фикир гузва ва нетижаярни хъсанбур хьунал шак алач.
Жамал Жамалов
Лезги газет
Добавить комментарий