XXI АСИР информациядинни технологиядинди яз гьисабзава. Чи йикъара Интернетдикай менфят къачузвайбурун сан югъ-къандавай артух жезва. Хабарар, информация раиждай сайтар вири махлукьатрихъ ава. Дамахиз жедай кар я хьи, датlана вичин сергьятар гегьенш жезвай лезгинетда алай вахтунда медениятдиз, тарихдиз, хайи чlалазни эдебиятдиз, хабарриз ва маса хилериз талукь сайтар тlимил авач. Чи халкьдин ватанперес векилри Интернетдин алемда ийизвай лайихлу крарикай гьар са лезгидиз чир хьун хъсан я. Информатикадинни технологиядин рекьяй алакьунар авай хейлин ксари чпин такьатралди, зегьметралди халкь патал менфятлу крарик кьил кутазва. Жуьреба-жуьре сайтрин арада, вичин машгьурвилин дережа югъ-къандавай виниз хкаж жезвай «Лезги-Яр» тlвар алай милли порталди кесерлу чка кьазва. Ишлемишчийривай и сайтдай гьар юкъуз лезгийриз талукь цlийи-цlийи хабарар кlелиз жеда. И йикъара за ам арадиз гъанвай ва вичизни «Лезги-Яр» тахаллус къачунвай ватанпересдихъ галаз са куьруь ихтилатна.
- Сайт туькlуьрун гьикl фикирдиз атайди я? Ам мусалай кардик ква?- хабар кьуна за.
- Им марагълу ихтилат я. Са сеферда зи стхади заз «ваз компьютердин кlвалахар лап хъсандиз чизва, инсанриз сайтар туькlуьрзава, лезгияр паталдини са сайт арадиз гъанайтlа хъсан тир», лагьанай. Гьахълу ва важиблу ихтилат тирди за гьиссна ва кар гежел вегьин тавуна, гъиле кьуна. Сайтдин суьрет арадал гъун патал гзаф алахъунарна за, эхирни, 2009-йисан 3-мардиз лезгинетдин алемда «Лезги-Яр» тlвар алай милли цlийи сайт пайда хьана. Авайвал лагьайтlа, сифтедай чун югъди-йифди материалар жагъурунин къайгъуйрик хьана. Сифте камар вилик вегьей береда четинни тир: лезгийрикай жуьреба-жуьре малуматар жагъурун патал алахъунар, къекъуьнар пара герек жезвай. Дуьньядин вири пипlера чахъ бажарагълу ватанэгьлияр гзаф ава, амма хейлинбур чаз чизвач. Чи макьсад халкь паталди виридалайни хъсан ва хийирлу портал арадиз гъун тир.
- Сайт ачухайла аквазва хьи, чапзавай материалрин, малуматрин жигьетдай кардик къуьн кутазвайбур исятда гзаф ава. Иллаки машгьур ксарин къелемдикай хкатнавай метлеблу макъалайри иштиракчияр желбзава. Сайтдихъ гьамишан корреспондентар, модераторар, пулунин такьатрин куьмек гузвайбур авани?
- Сифте йикъара четин тиртlани, исятда материалрин патахъай регьят хьанва. Алай вахтунда чаз тlвар-ван авай алимрилай, яратмишзавай ксарилай, тарихчийрилай, муаллимрилай ва гьакlни адетдин инсанрилай хейлин материалар къвезва. Рекламаяр гун тlалабдайбурни жезва, наразивилер къалурдайбурни жезва. Амма, лугьун хьи, кlвалахай йисара чна са материални дикъет тагана тунвач. Дуьньядин вири пипlерай информацияр, хабарар гузвай журналистар ава чахъ. Гьакlни тlвар-ван авай къелемэгьлийри чал важиблу материалар агакьарзава.
Пулунин жигьетдай куьмекзавай ксар авач ва садрани хьайиди туш. Вири харжияр жуван хсусибур я. Сайт вилик тухунин карда зун тек туш, 7 модераторди гьарда вичелай алакьдай куьмек гузва. Лезги чlалай урус чlалаз ва урус чlалай лезги чlалаз таржумаяр авунал, чlал чириз кlанзавайбуруз ам чирунал ва гьакlни интервьюяр тешкилунал Мурад Къусарви машгъул я. Москвада яшамиш жезвай Латифади итижлу макъалаяр кхьизва. Кцlарай тир жегьил гада, школьник Вагьид видеодин раздел къайдадик кутунал машгъул я. Урусатда авай Айсела жуьреба-жуьре шикилар язава, Киевда авай журналист Фуадани еке куьмекар гузва. Бакудай тир жегьил алим Гьамида жуьреба-жуьре мярекатра иштиракзава, чаз шикилрин репортажар ракъурзава ва сайтда музыкаяр эцигунин карни вичин хивез къачунва.
Санлай къачурла, чи виридан макьсад, шаксуз, гьам медениятдин, гьамни сиясатдин жигьетдай лезгияр сад-садав агудун я.
- Интернет ишлемишзавай адетдин ксариз сайтди хабаррилай, малуматрилай гъейри мад гьихьтин хийир гузва?
- Менфят къачузвайбуруз регьят хьун паталди сайт кьилдин хилериз пайнава: медениятдиз, хабарриз, тарихдиз, халкьариз, хуьрериз, ктабханадиз ва масабуруз талукь. Культурадин деятелрин яратмишунарни эцигнава. «Лезгийрин сес» тlвар алай пипlе кьилдин блогра тlал алай месэлайрикай кхьиз жезва. Хуьрерикай тир чlехи энциклопедиядикай, ачух форумдикай, гьавайда манияр, видеояр къачуникайни менфят къачуз жеда. Лезги чlалан дестедик акатзавай халкьарикайни малуматар ава. Гьар суткада 2 агъзурдав кьван агакьна инсанар къвезва сайтдиз.
- Халкь патал жафа чlугвазвай квез баркалла!
Куругъли КЪАЛАЖУХВИ
Добавить комментарий