Билал Адилован тIвар поэзиядал рикI алайбуруз хъсан таниш я. Са шумуд ктабдин автор тир шаирдин эсерар къецепатан ульквейрин жуьреба алманахрикни акатнава. Урусатдин Кхьирагрин КIватIалдин дипломдиз, Лермонтован тIварунихъ галай мукафатдиз лайих хьайи чи ватанэгьли, цIинин йисуз Италияда кьиле фейи «Парнас-Анжело ла Веккя» Виридуьнядин поэзиядин конкурсдинни гъалиб я.
Чна 15-19-августдиз Крымда тешкилнавай “Интеллигентный сезон” тIвар алай литературадинни музыкадин фестивалдин иштиракчи хьайи шаирдихъ галаз ихтилат квез такьдимзава.
М.: -Билал муаллим, фестивалдикай, адан вилик эцигнавай месэлайрикай чи кIелдайбуруз малумат ганайтIа хъсан жедай…
-Крым Республикадин Медениятдин назирликдин куьмекдалди, Крымдин кхьирагрин кIватал ва Саки шегьердин администрацияди санал тешкилзававай и мярекатдин 5 йис хьанва. Юбилейдин мярекатда Италия, Франса, Урусат, Израил, Швеция, Норвегия, Украина ва маса уьлквейрай атанвай сейли мугьманри иштиракзавай.
Фестивалдин къаст талант авай шаирар ва кхьирагар, харусенятдин пешекарар винел акъудун, абуруз рехъ къалурун, алай аямда литературадин рол хкажун, жуьреба-жуьре халкьарин културадин авсиятар мадни мягькемарун я.
Виридаз чизва, Крым пара классикар паталди илгьамдин булах хьанва. Гьавиляйни фестивалдин чка хьиз и чил хкягъунихъ са символдин мана ава. Фестивалда пуд чIалал-урус, татар ва украин-туькIуьрзавай кхьирагар авай.
Лугьун хьи, Крымда 125 миллетдин векилри уьмуьрзава. Гьавиляй фестивал тешкилнавай комитетдин чIехиди тир Валерий Басырова лагьайвал, пакаманда амай халкьарин векиларни и мярекатрик кутун пландик ква.
Литературадин сувариз эвернавайбур пуд чкадал пайиз жеда: жюридик галайбур, сейли мугьманар ва конкурсда иштиракзавайбур.
Фестивалдин зурбавал чир хьун паталди, тек са адан жюрида авайбурун тIварар кьун бес жеда: Марина Ахмедова, Тьерри Мариняк, Лола Звонарева, Павел Кренев, Валерий Басыров, Максим Замшин… Ибур поэзия ва прозада чпин гаф лугьуз алакьнавай, дуьнядин литературадик пай кутунвай чIехи устадар я.
Конкурсда иштиракзавайбурун арадани пара тIвар-ван акъуднавай кхьирагар авай. Литературадин хиле са кьадар премийрин сагьибар тир, Камил Зиганшин, Андрей Новиков, Андрей Пономарев ва масадбур и фестивалдин жуьреба номинацийрани гъалибвал гъиликайбурун цIиргъина авай.
М.: -Програм гьикI тир ва и вад юкъуз фестивалдивай гьихьтин крар кьилиз акъудиз алакьна?
-Сад лагьай югъ-мярекат ахъаюн, сейли мугьманрин экъечIна рахунар ва концертдикай ибарат тир. Ахпа конкурсриз авална. Абур тек са Саки шегьерда ваъ, гьакIни Крымдин маса шегьерра кьиле фена. Августдин 16-аз Алуштада урусрин кхьираг С.Н.Сергеев-Ценскийдин музейда талукь литературадин конкурсдин гъалибар малумарна, абуруз савкьатар гана. Конкурсдин координатор Равил Валеев ва “Литературная газетадин” кьилин редактор Максим Замшина иштиракзавайбурун туькIуьрунрикай чпин фикирар лагьана.
Ахпа Ялтада А.П.Чехован кIвал-музейда чIехи кхьирагдин уьмуьрдикай филмдиз килигна. Гьа инани “Доля” чапханади тешкилнавай нубатдин литературадин конкурс тухвана. Канзавайбуру чпин шиирар, гъвечIи эссеяр кIелна. Ялтада “Чубарукдин мукал” жуьреба чIаларал кхьизвайбурухъ галаз санал ацукьна, тIебиатдин иервилиз килигиз авур ихтилатар виридан рикIивай хьана. Им халис сувар тир. Гафунин, поэзиядин, дуствилин…
Августдин 17-аз чна “ГъвечIи проза” номинациядай “Канивал” темада эсерриз яб гана, гьакIни “Ктабрин иллюстрация” номинациядай чIугнавай шикилриз килигна. Гьа юкъузни аялрин поэзиядин конкурс хьана. “Поэзия” номинациядай “ТIебиат” темадин конкурс “Кара-тобе” музейда, Саки ва Сакропол санаторийра кьиле фена.
Вили кьадай вакъиайрикай садни Максим Замшинан туькIуьрунрин нян тир. Белкини сифте чирвилер музыкадин рекьяй къачунивай ятIа, Максиман шиирар вичин тематикадизни иервилиз килигна парабуру хушдаказ кьабулна.
Фестивалдин кьуд лагьай югъни канивилин лирикадалди авална, поэзиядин элкъуьрунралди давамна. “ГъвечIи проза” номинациядай иштиракзавайбуру кIелай эсерар дикъет чIугвадайбур тир.
Нисинилай кьулухъ тежриба авай сейли мугьманри кхьирагриз мастер-классар гана. Гьар юкъуз конкурсрин арада “Автордин мани” номинацияда иштиракзавайбуру тамамарзавай манийралди виридан гуьгьуьлар шадарзавай.
М.: -Фестивал гьамни цIийи танишвилер, литературадин авсиятар арадал атун я…
-Эхь, Куьн гьахъ я. Вад юкъуз за вири сейли мугьманар ва бязи иштиракзавайбурухъ галазни ихтилатарна, абуруз лезги чIалакай, поэзиядикай малуматар гана. Крымдин татаррин “Инкишаф” жемиятда хьайи гуьруьшар рикIера гел тадайбур хьана. Урусатдин халкьарин арадавай авсиятриз талукь советдин уьзвуь тир Искендер Билялова вичин халкьдин кьилел репрессияди гъанвай мусибатрикай, алай аямда ам авай гьаларикай рахана. Жегьил политикар тир Шериф Османов ва Эмил Саидтажиеван ватанпересвили, иллаки Шерифаз лезгийрин тарих ва этнографиядикай авай малуматри, зун гьейранарна.
М.: -Куьн фестивалдилай рази амукьнани? Ам квелди Куь рикIел аламукьда?
-Санлай кьуртIа, заз пара хуш атана. Зи къаст и мярекатда лезгийрикай, лезги литературадин гьаларикай рахун тир. Сад лагьай юкъуз, муькуь мугьманриз хьиз, зазни гаф гана. За имкан хьайитIа, хайи чIалални кьве гаф лугьуникай фикирзавай. Гьавиляй эвелдай за иштиракзвайбуруз жуван рикIин гафар урусдал лагьана, лезгияр вуж ятIа, абурун салам гунин къайда гьикI ятIа агакьарна.
Лезгиди сейли мугьман ракъинив гекъигда лагьайла, заз залда авайбурун чинра дикъет акуна. Гьа икI, за гьеле рекье амаз, цава, самолётда, дидед чIалал кхьей “Куьн акурай, рагъ акурай!” шиир кIелна.
Муькуь мугьманрилай тафават аваз, заз кьвед лагьай гъилерни гаф лугьудай мумкинвал хьана. Фестивалдин кьуд лагьай юкъуз Дагъустандин шаирар тир Марина Ахмедовади, Сувайнат Куребековади ва за конкурсда иштиракзавайбурун вилик шиирар элкъуьрунин сирерикай рахана канзавай. Зал нубат гьалтайла, садлагьана мярекат тухузвай координатор Олга Прилуцкаяди “Парнас-Анжело ла Веккя” Виридуьнядин поэзиядин конкурсдин президент профессор Коложеродиз гаф гана. Аквар гьаларай, и кар эвелдай планда авай. Профессорди вичихъ галаз Италиядай алманахар ва зи гъалибвилин медални диплом гваз атанвай. Ада Италияда гьар йисуз кьиле физвай конкурсдикай малумат гана ва зи шиир италиян чIалал кIелна, ахпани вичихъ галаз гъанвай медал ва диплом заз такьдимна.
Зун инални лезгийрикай, хайи литературадикай, жува ийизвай кIвалахрикай куьрелди рахана, ва заз 355 шаирди иштиракзавай конкурсда гъалибвал гъайи “Лекьрез” шиир кIелна. Ингье, антология гила зи гъиле ава. Ина гьар садан шиир хайи, урус, италиян ва ингилис чIаларал ганва.
Дамах гъидай кар я хьи, лезги чIалал кхьенвай шиир дуьняда чIехи мас авай са конкурсдин антологияда гьатна. И йикъалай кьулухъ заз мад кьве Виридуьнядин мярекатдиз эверун атана. Эхирдай фестивалдин карда мукьувай иштирак авуниз килигна заз Саки шегьердин администрациядин ва Крымдин кхьирагрин кIватIалдин тIварцелай грамотани гана.
М.: -Чан сагърай. Квез и рекье мадни чIехи кукIушар хьурай!
КЦIАР газет
Добавить комментарий