Билал Адилован сифте ктабдиз “сифте гаф”
Шаир лагьайла, аял береда зи вилерик лувар галай инсан къведай. Белки къадим мифарни риваятар, махарни кьисеяр пара кIелунин таъсир тиртIа, за шаирар пегасар хьиз-лувар галаз, чалай-сая инсанрилай тафаватлу яз фикирдай: фу тенедай, яд тахъвадай, айиб-майиб кIвалахар тейидай...На лугьун, абурун хиялри ваъ, чпини генг цавара лув ягъазва. Садбурухъ чIехи, бязибурук гъвечIи лувар галаз. Хкудна а чпин лувардикай са хъсан цIакул гьа цавара туькIуьрзава шиирар, шикилар, авазар...Ва заз абурун язух къведай: садлагьана чилел аватайтIа вуч жедатIа лугьуз. Гьа икI, заз кьакьанвиликайни кичIедай. Къениндалдини кичIезма...Уьмуьрда садрани шиир кхьин тавунин себеб лагьайтIа, и кичIевал ваъ, жувахъ луварар авачирди кьатIун хьана.
Зи аялвилин чIалахъвилер къениндалдини дегиш хьанвач. Аксина, за югъ-къандивай абур мадни хъсан кьатIузва, халис шаирриз икрамни ийизва: рикIин ивидал звал къведай чIалар теснифзава лугьуз, чи руьгьдин гишинвал рекьизва лугьуз, чаз пак гьиссер бахшзава лугьуз... Гуьгъуьнай и лувар галай инсанрилай кьилел тек са кас-Аллагь аламайди кьатIана за. Шаирар Аллагьдинни чи арадавай малаикар я кьван. Ва Ада шаирриз чал къведалди чалай тафаватлу кьатIунар, къилихар, кьисметар... ва гьелбетда, лувар-илгьам ганва. Кура-кура абурун япал чаз ван текъведайвал кушкушар, гафарни ийизва, къвала эцягъиз хъелеризни тазва, тIаларни чIугваз гузва... Им залан пар, четин ва жува хкягъ тийизвай кьисмет я... Хъсан къелемэгьли, журналист, хайи чилинни чIалан таъсиб хуьзвай кьегьал, хесетрал ашукь ва пехил тир Билал Адиловани шиирар кхьизва лагьайла, заз и жегьилдин...язух атана: лувар галай инсанрин язух къведай хьиз. Къалабулух акатна захъ: яраб идазни луварар акъатна жал? Чпин Аллагьдин гунуг тир илгьамдин вилик кьве къат хьана юкь агъуззаватIани, заз чидай лувар галай гзаф инсанрин пара къилихрин гъавурда акьунач зун... Белки, зун лувар галачир инсан я лугьуз жеди... Ингье, Билалан виш шиирдикай ибарат кIватIал гала зи вилик. Пуд-кьуд югъ я кIелиз. Нянриз кIвализни са багьа мугьман авайди хьиз фад хъфизва: гуьгъ кIел хъувун падалди... Шаирар вири сад туш. Са-кьве цIар кIелайла вичин къенен гьиссер, рикIин ягъунар кьатIуз жедайбурни ава, виш шиир кIелайтIани, ви чIар юзур тийидайбурни. ЦIайлапан еришдив чандиз атурай, Кьилелай кIвачелди кьурай зун битав, КичIе туш, ашкъиди къуй рикI атIурай,- Гъалиб хьуй амма зи гиманриз чIулав... Чна саки гьар юкъуз мецел гъизвай, сая гафарикай чун гьейранардай кIунчI кьунва Билала. "Вуч хъсан, вуч регьят я, зазни гьа икI лугьуз канзавайди тир..."-фикирзава чна. Анжах ваъ. ИкI лугьуз алакьун гунуг, хкягънавайбурун кьисмет я. Билалан поэзияда зун пара желб авурди ашкъидин, муьгьуьббатдин чIалар хьана. Шиир сифте нупада канивилин, ашкъидин гьарай я эхир. Чаз виридаз мукьвал тир инсанвилин гьиссер-гьижран, чаравал, вафасузвал, канидавай къакъатун, чарадаз кьисмет хьун... Са гафуналди, муьгьуьббатдин бела, тIал. Ам авачиртIа, я ашкъни жедачир, я шиир, я поэзияни. Зи йикъар яргъи я, йиферни сефил, Руьгьдин ичIивили падиз рикI цIил-цIил, Ксанвай шегьердал жезва зун пехил, Агъудиз элкъвейла ашкъидин селер... Гафарин, поэзиядин хиридарар и бендинавай "шегьер" гафунив гевил квачиз эгечIайтIани, шаирдилай виче дегьрин гьиссерни битав мензере авай са сегьне туькIуьриз алакьнава. Кьакьан, михьи, пак ашкъидин цIа канвай, кузвайбуруз шаирдин гиссер таниш ва мукьва я. Ам илагьидин патай пай ганвай са ашкъ я. Бес шаирар, чна лагьайвал а виридалай кьакьандавайдаз мукьва инсанар тушни?. Билалан сифте ктабда Ватандикай, дидедикай, чи чIалакай, чун геневай тIебиатдикай кхьенвай шиирар гьатнава. Абуруз виридаз хас кьетIенвал шаирдин фикир ва гьиссерив азаддаказ эгечIун, "икI кхьин мумкин туш" хьтин табу гьисаба такьун я. Шаирдин поэзияда Диге, Ватан ва ТIебиат, Муьгьуьббат са-садахъ галкIанва, битав хьанва. Вучиз лагьайтIа, канивал, ашкъ чи руьгьдин Ватан я. Шаир чIафара, тIулара, чуьллера, сувара канидак галаз гъил-гъилеваз экъвезва, булахрал, кьакьан рагарал адахъ галаз санал ацукьзава...Анжах и чIаларани чаравилин тIал, хайи суварик, яйлахрик, дигедик... цIигелвал кьатIуз хьун четин туш. Къе чи кьегьал рухвайрик дарих тир дагъдин хуьрерин, пайипаяр хьанвай чилерин, накьварин, рикIелай ракъузавай чIалан кьисмет аквазва чаз адан шиир-таблойрай. Канидаз- Чаравилин цифер къвезва чи кьилел, Гьа стIалар ракъурзава винелай. Пашманвилин накъвар ала ви вилел, Сувун чиг хьиз, авахьзава синелай, -лугьузвай шаирдин кьуд цIарцIив яратмишнавай тIебиатдин мензередайни канидан шикил аквазва: Канивилив чIиж цуькверал фейила, Тади галаз шуьрбет тухуз хизандиз, Чубарукдин манидин ван хьайила, Къвезва хьи, са нагагь ашкъи зи чандиз... Билал жегьил туш. На лугьун, машгьур эпосда ихтилат физвай балкIан хьиз, яхцIур югъ, яхцIур йиф мичIи, чинеба са кIвале лувар экъечIдалди кIев хьана амай ам. Адаз лувар канзавай гъуцаривай: Я лувар це, умуд це на, Акъатин зун цаварал, Яни йикь зун, ша, бамишна,- ЧIагъ ацукьрай къаварал. Анжах эпосда ихтилат физвайдалай тафаватлу яз, ада яхцIур югъни, яхцIур йиф эхна-гьиссер, кьатIунар, байихар сабурдив тупIалайна ва чи къаншардиз вичин луваррив, битав, кIелдайбурун рикIера гел тадай, чка кьадай са кIватIалдив атана. За Билалан поэзия икI кьатана ва икI кьабулна. Са масада масакIа кьатIун мумкин я. Поэзия гъариб уьлкве, гьа ихьтин, эхирдалди садавайни сирнавиз тежедай гьиссерин гьуьл я. "СтIур-зарийрин макан" кьил ганвай шиирда чIехи мазан СтIур Далагьалай кьил ктуна саки и дегь хуьруьн вири зарийрин тIварар кьазва ада. Чавай хьайитIа, Билала вичини и цIиргъиник акахьдай гьахъ гъиликнава. Ваз луварни мубаракрай, сифте ктабни, дуст кас!
Видади СЕВЗИХАНОВ
"Кцlар" газет
Добавить комментарий