Руьгьдив рахун

Какахьай я дуьнядин сир, 
Кьил акъатай хьайи туш кас. 
Уьмуьрдикай суьгьбетарда,
Дуьшуьш жедай шадвални яс. 
Са бязибур уьмуьрлухда, 
Вичин xaйи  чилел жеда.
Хизан вири санал хьана, 
Бубадин гъил кьилел жеда. 
Зи кьисметдиз акъатайди,
Къариблухра,яргъа хьун я. 
Буба къилел аламачиз, 
Тек жув-жуван арха хьун я.
Гьич тахьайтIа хайи хуьре,
Зи дидедин сур ава къе.
Къариблухдай гьа сурал физ,
Зуни гагь-гагь жеда рекъе.
И мукьвара хъфена зун, 
Сурал фена дидедин зи. 
Руьгьдихъ галаз рахунариз, 
Чи девирдин.вядедин зи. 
Заз чидайвал кIелна дуьа, 
Рагьмет гъана виридаз за.
Жуван рахун башламишна, 
АвайтIани рикIе суза.
-Азиз диде,атана зун, 
Акъвазнава сурун кьилихъ. 
Тахсирар квай аялди хьиз, 
Агъузнава кьил ви вилик. 
Зав дидедин руьгь рахана, 
Чан алайла рахай хьиз вич.
Ишенач зун.шехьдай итим, 
КIан хьайи туш дидедиз гьич.
-Диде,вуна багьиша заз, 
Дегиш хьанва девир пара.
-Хтавани яргъарай вун? 
Геж ятIани сагьрай ,бала.
-Геж хъунизни ,диде чан зи, 
Себебарни авачиз туш. 
Кьве патани четинвилер, 
Чи кIвачера жезва аруш. 
Са уьлкве тир фидайла зун, 
Къе зи хуьр я чара хуьр заз. 
Сергьядилай къачурла кам,
Рахазва чав къалмакъал гваз.
Гагь-гагь кьулухъ элкъуьрзава,
Вун и чилин кас туш лугьуз. 
Зун хайи хуьр,къекъвей рекьер, 
Мад зун патал хас туш лугьуз. 
Хъсан хьана ваз такуна,
Чи чилелай чIугунвай цIар .
Ам лап кIеви къеле ХЬИЗ я, 
Самур вацIал хъанва часпар. 
Бередавай хпериз чун, 
Ухшар жеда фирла тек-тек.
КIула аял авай пабни,
КIекIец кьунвай шулу кьуьзек. 
Сятралди мейит авай, 
Жеда машин акъвазариз. 
Чал хъуьруьнар ийизвайбур,
Яб гуз чпин авазариз. 
Чи арада туьркни талыш,
Куьрдни жеда пар кIулаваз. 
Урус,чувуд.гьар са миллет. 
Тек эрмени аквадач ваз.
ЧукIурна чи чехи уьлкве. 
Гуьзел Кавказ какадарна. 
Дуст кьве халкьдин вилерай къе , 
Шелдин селлер авадарна. 
Дидедин руьгь рахазвачир. 
Алахъзавай адалай агь.
Ам сергъятдал катна фидай, 
ХтанайтIа чандал нагагь.
Гъуъл галачиз ругуд аял,
Зегьметдалди хвейи папа.
Талайрани паласайра,
Мукалдив гвен гвейи папа, 
Итимдилай викIегь хъана, 
Вуч ятIани ийидай  тир. 
Гьич тахьайтIа садан сифет,
Гьа мукалдив кхьидай тир. 
Эхир адан руьгь рахана, 
Вяч муькъвелай фейидакай. 
КIула аваз ризкъи гъана,
ЧIехи хизан хвейвдакай.
-Дяведин цIай акъатайла, 
Зунни фенай Самурдилай. 
Маса са кар акур ТУШ заз. 
Чи инсанрин абурдилай.
Муькъвяй яргъал жеда лугьуз. 
ВацIайни зун экъечIайд я. 
Таниш тушир ксари заз, 
Куьмекар гуз эгечIайд я.
~Куьмек,абур амач.диде. 
Долларар я рикIевайди.
Гъил кьадайбур тIимил ама. 
КьейитIани рекьевайди. 
Низ чидай кьван.лезги чилихъ,
ИХЬТИН завал галукьдайди.
-Maд вучда кьван.диде чаи зи. 
Таб гун я чаз амукъдайди.
Сабурлу  хьухь,сабурлувал.
Я инсандии къуватни гуж.
Идлай къулухъ тахкурай мад,  
Куь вилериз мусибат,гуч.
Таб гунизни ,азиз бала,
Авайди я вичин сергьят, 
.ГьакI фикирриз ацукьунни.
Кутугнавач халкдиз гьелбет.
-Бес вуч ийин,лагь.диде чан. 
ЭлячIдани дахдин рекьел? 
-Ваъ,чан бала ,мукъаят хьухь
Хкваш адан уьмуьр  рикIел.
Чи чIал патал чIугурла женг,
Ракъурначни техквердиз ам.
Къанни цIерид  лагъай йисан
Куъ  рикIера  амачни гъам? 
ГIакI ятIани кичIе жемир
Алад халкьдин рехъди ,зи хва.
Элди нифрет ийида ваз,
АцукьайтIа текдиз.зи хва.
Ажузвалмир, ажузвална, 
Фу  недалди кьин хъсан я. 
Итимвилин тIвар аламаз, 
Лап сурузни фин хъсан я.
Дустни душман чириз алахъ, 
Алдатмишиз тамир вуна. 
Динни чIалар чара тирбур, 
Ви душманрай кьамир вуна. 
Жуван халкьдин арадани,
Намерд ксар гьатда,зи хва,
Чпин хийир патал абур, 
Халкь маса гуз гьатда,зи хва.    
Мерд инсанри гънле яракь, 
Къаз хъайитIа,жувани яхъ. 
Душман жувал атай чIавуз,
Адаз йикьни  шувани яхъ. 
ТахьайтIа  вун пехъери хьиз,
КIуфар яна неда ,зи хва.
Дах амачиз вун шехьай хьиз, 
Ви балаяр шеда,зи хва.
Ви дах къурбанд хьана  лугьуз, 
Бес вун кьулухъ катдани,лагъ.
Жуван чилел хквез тежез, 
Къариблухра гъатдани, лагъ.
-Зи дидедин руъгьди мадни, 
Уяхарна уях тир зун. 
На лугьуди сурун кьилихъ,
Юзаз тежер са къах тир зун.
-Мадни вавай хабар кьадай, 
Гафар амаз хъфидач зун. 
Абур рикIе туртIа,диде, 
Къаю кьур хьиз,ифидач зун.
Ваз чидани.диде чан зи,
Ви кьилихъ кьве къван галайди? 
Са къванцел ви,муькуьдални, 
Ви Мегьманан тIвар алайди.
-Зун сура тур суфте ЙИФИЗ, 
Гьисснай зав руьгь агатайла. 
Гьич :хабарни хъаначир заз,
Ви дахдин руъгь къакъатайла. 
Мад атайла лагьанай за, 
Ина вучиз амукъдач вун? 
"Къариблухда сур хьуй лугъуз, 
Xaнa жеди дидеди зун"
-Лагьана заз,атай патаз,
Адан руьгъди хгана лув.
Адлай инихъ,азиз бала,
Ина текдиз гьисзава жув.
-Хъел хьанватIа вавай зи дах?
-Авай туш хъел хьунин себеб. 
Сергьятдилай ахъай тавун, 
Хьанва кьван мад виридаз деб.
-Чи лезгийрин руьгьеризни 
КIевнаватIа абру рекьер?
--Куь арадиз,азиз бала,
Гьинай гьахьнай ажуз рикIер.
Лезги ажуз хьана лагьай, 
Садрани заз хьайи туш ван. 
Ажуз хьана квадардани, 
Лезгидин тIвар,чилер жуван?
Инагни зун атайдалай, 
Югъ--къандивай дегиш жезва. 
Къачагъарни угъри,гъураш, 
Мукьвал-мукьвал дуьшуьш  жезва. 
Мейитрикай  гзафбурни –
Хер алачиз канвайбур  я.
Са бязибур лугьун за ваз,
Гарданд кIарар ханвайбур я.
-Дяве я ман.диде за ваз,   
Дяведикай вуч лугьуда?
Шумуд йис я чи вилериз, 
Аквазва йикь ,гуч лугьуда.
Къарабагъдин цIай акъатна, 
Чеченрихъни акатна къал. 
ТIимил aвa чи хуьрера 
Сура мейит тун тавур кIвал.
~Мад дидедиз ачуха рикI, 
Зи рухваяр гьикI ятIа лагь. 
~Вири сагъ я, саламат я,
Тариф жедач ,завай  валлагь.
Чи араяр гьикI ятIа къе, 
Хъсан хьана такуна ваз. 
Бубадини ви тIвар чавай,
Хуьз жезавач лайих аваз.
--АкI лугьумир.дидедиз на,
Зи руьгьди цIай кьун тавурай.
Чан аламаз рикI кайи хьиз, 
Инани руьгь кун тавурай. 
Даим кана-кьена жезва,
Са суьгьбета зи руьгьдиз хуш.
Гик1  ят1а  лагь  зи  к1ани  руш
-Эхь, диде чан,зи патав гва,
Зи вах Чимназ ,ви кIани pyш.
-Эхиратдин югъ атайла 
Хкидани руш зи патав?
-Бубадин хьиз къариблухда, 
КIан я адаз хьун вичин тав.
АкI хьайила амукьда ам
, Дагъустандин чилел,диде, 
Зуни адан патав жеда.
Гъил алаз зи пелел.диде.
ВИ ихтдияр хьайила зи,
Хциз Мегьман тIвар ганай за. 
Вун галачиз мехъерарна, 
Адаз иер свас гъанай за. 
Адан стха Османи я ,
Вичин кIани хизандин кьил. 
Амма ада  са тIимил къван, 
Авунай чи агьвал сефил.
-Осман авай машин тара,
Акъурла руьгь кур хъанай зи.
-Эхь,диде чан,ам акурла 
PикIин гьиссер чIур хьанай чи.
-Вучиз сурал атана зи, 
Кьезиларнач на дерт жуван.
-Руьгь къарсуриз кIан хьанач заз, 
Галукьарна гьарайдин ван.
Шукур хьурай  цававайдаз,
Гена Осман сагъ амукьна. 
Сагъ ятIани чи рикIера 
Дердерьин раг,дагъ амукьна.
-Жувакайни ,лагь,дидедиз,
Азиятар акур,бала. 
ГъвечIи чIавуз xайи кIвале 
Са регьятвал такур,бала.
-Закай.диде.за вуч лугьун, 
Зунни кьуьзуь жезва гила.
Фейи йисар рикIел хкиз,
Гагь-гагь текдиз шезва гила.
Зид шехьун туш хвешивал я. 
Къаркблухда тек хьанач зун. 
ДакIанбуру кIвачер михьдай, 
МИТИЛ хьанач,пек хьанач зун
Зи несилдин арада зун, 
Гъуьрмет авай буба хьанва.
Пис ниятдин сагьиб тахьун,
Гьамиша хьиз туба хьанва.
Сариханум сусаз,диде,
Къари ваъ,за свас лугъузва.
Шукур хьурай хьайиди ам,
Зи хесетриз хас лугьузва.
-Вуна закай кхьей мани, 
ЧизматIа ваз,лагь дидедиз.
Хъсан хвенач лугъуз за куьн,
Ийиз тахьуй агь дидедиз.
-А дуьнядиз фидайлани, 
Мани руьгьда жеда.диде.
"Диде"мани рикIе аваз, 
Къагьар къведа, шеда, диде.
-Гила, бала, ахлад кIвализ, 
Яргъаз жемир аялривай. 
Сад Аллагьди хуьрай,зи хва,
Бед ниятрин хиялривай. 
Куь дамаррай кичIевалин, 
Иви я,хва,ракъурайди. 
Вилеризни гъвeчIизaмaз, 
Мусибат я къалурайди.
ГьакI ятIани pикIел хуьх на,
Гьар акурдаз ахъаймир сир. 
ВикIегь хьухь вун викIегьвала ,  
КичIевилин жемир есир.
-Фадлай такур ЭчIехуьруьн 
Кьакьан пелел хкаж хьана.
Хъсан акун патал кьуд пад,
Зун са чIиб мад акъаж хьана.

Килкгна зун кьакьан Шагьдиз,
Гатуз живед маргъал алай. 
Зи кIвал авай Дагъустандиз, 
Чаз чарасуз яргъал хьанвай.
Яргъал хьунин тахсирар заз, 
Чидач гьидахъ кутадатIа. 
Ягъи гатаз тахьай чIавуз, 
Гъа жува-жув гатадатIа?
И  хиялар фикирдаваз,
Мад кьуд патаз килигна зун, 
РикIик залан пар кватIани, 
Зи камари виликна зун . 
Агакьна зун чи часпардал, 
Сургъу-суал башламишна.

Зи ивидал звал атана, 
За агъузвал къатламишна. 
Мад цIиргъина авайкьванбур, 
Акурла зай аъатна агь. 
И факъирриз вуж куьмек хьуй,
Жаваб це тIун,я чан Аллагь. 
Кьве хъуьчIуьк кьве ланш галай кас, 
Вилерал нагъв алаз  инал, 
Ялвармишиз акъвазнавай ,
Haxyш къари галаз инал. 
Рушан кIвализ физвайбуруз, 
Тежедай кьван пис хьанавай.
Яб акалдай кас тахьайла., 
ЛипI атIана кис хьанавай. 
Зи накьвадихъ пай квачирда, 
Чил чпин чип я лугьузвава.
За жавабар гудай чIавуз,
Сес акъудмир на лугьузва.
Пагьливанрин макан хьайи,
Вучиз зи чил икI хьанатIа?
Ргай иви физвай рикIер,
Бузхана хьиз куьз къанатIа.                   
И суадди цIай кутуна, 
Алугзава рикIни жигер. 
Гьикьван эхиз жедатIа чун, 
Кайи чандал жезва зи хер.

2002 йис