Мамедбегова Гуьзел Гьайдаран руш КцIар райондин Мучугъ хуьруьн эгьли я. Вичин 81 йис хьанвай и дишеглдидин чина шуьткьверар аватIани, ада жегьилвилин иервал квадарнавач. «Адаз Гуьзел лагьай тIвар дуьшуьшдай ганвач, гьа вичин тIварцIив къведайвал гуьзел тир ам», - лугьуда мучугъвийри.
Къени къилихрин, секин хесетдин ам хизандиз, мукьва-кьилийриз, ярар-дустариз пара кIанда. Мел-межлисрин абур я, лугьуда Гуьзел хала. Садбур хьиз гьарайиз, фикир желб ийиз рахадач ам, акси яз, сабурдив, фасагьатлудиз ихтилатда. Хуьруьн виликай вахтарикай, хуьруьнбурун ацукьун-къарагъуникай, лезги адетар хвена абуруз икрам авуникай рахада. Гагь-гагь баядар лугьуз эгечIда ам.
Баядрал рикI алай дишегьлияр и хуьре гзаф ава. Са куьнивайни фольклордин и жанради хьиз лезги дишегьлияр санал агудиз жедач. Дуьз я, Гуьзел халади ла-гьайвал, гиланбур виликан папарив къведач. А дишегьлийрин мецик квай звер са масакIа тир, халисан шаирар тир абур. Векь ядайла, ник гуьдайла, гам атIудайла, яран чурунрив эгечIайла гъвечIи-чIехи абурун ванерикай тух жедачир.
Мехъерикни суварик тухудай манийрин мелера абурув мез агакьариз жедачир. Са ялце чеб-чпелай цIудралди манияр теснифдай абуру, булахар хьиз акI ргадай хьи, яб акалайбурун чандиз регьят жедай. Манийрин гьуьжетунар акьван гурлуз фидай хьи, вири руьгь акатнаваз, шаддаказ хъфидай кIвалериз. «Эгь, а папарив гекъигайла чун са затIни туш», - лагьана дишегьлиди, агь чIугуна. ЯтIани са герендилай вични баядрал илигна. Са цIар кьванни какадар тавуна хуралай агъадихъ галай чIалар кIелна.
Бубад кIвалин вад айванда,
Гатун юкъуз серинда яр.
ГьикI хъфида бубад кIвализ,
Ви ихтилат ширинда, яр.
Къизилгуьлер тек-тек кутур,
А ви бахча дар тахьурай,
Заз кIанзавай яр авайд я,
Ахпа ви рикI тIар тахьурай.
Я Бакудай хтай гада,
Бакуда вуч хабар ава?
Вуна зун гьич айиб мийир,
Заз Бакуда са яр ава.
Кьилел алай назназидин,
Къерехдавай пешер я зун.
Яр яргъариз акъатнаваз,
АцIай цав хьиз тешер я зун.
Вун балкIандал къудгъунна (а)кьах,
За ви балкIан гуьг ятIа кван.
Гуьг я балкIан, пурар аскIан,
Вучда вакай рикIиз дакIан?
Векь ягъазвай лацу къелем,
Ви маргъунай яд акъатрай.
Зун такIандаз гайи буба,
Ви нефсинай пад акъатрай.
Яргунарин сал арада,
Шир къугъвадай ширад майдан.
Кагьрабаяр цIурурардай
Гуьзел ярдин лацу гардан.
Чи бахчадин вини кьиле,
Са тар ава телеб ичин.
За зи ярдин рекьер хуьда,
РикI архайин хьурай вичин.
Яр арандиз акъатнава,
За чIичIайди са йиф тушни?
Вили кьунвай а вилин хад,
Чарадаз жен гьайиф тушни?
Куьлуь-куьлуь марф къвазава,
Цуьлер авай арабадиз.
Яллагь, алпан цIай аватрай,
Ченги авай харапIадиз.
Ви сивевай седеф сарар,
Захтияр я, захтияр я.
За рикIин гаф лагьана ваз,
Гила яр, ви ихтияр я.
Им гьи саягъ шив гьалун я,
Руг алахьиз, зурзаз пурар.
Зи несибар ваз тахьайтIа,
Мукьвалла яр, хуьруьн сурар.
И къавалай а къавалди,
Элкъвез-элкъвез зарзардин хъач.
Заз на гайи затIни кIандач,
Садра хуьруьз хтана хъвач.
Зун Шагь дагъдин кукIвал кIандай,
Зарул бендер лугьудайвал.
Заз са викIегь кару кIандай,
Ярдиз хабар ракъурдайвал.
Тик гуьнедин гуьлериз кьий,
Вири сад хьиз акъатнавай.
Ви ишезвай вилериз кьий,
Яр гъурбатдиз акъатнавай.
РикIин гафар кхьида за,
Зарулардай чIалар аваз.
Эсли тахьай Керем я зун,
Куда зи тан ялар аваз.
Дагъларилай ян гуда на,
Зи вил алай жегьил чубан.
Вун рикIивай кIан хьана заз,
Сир чарадав гумир жуван.
Ахцегьарин базардаллай,
ЦIил галай шал михьи зар я.
Къе чарадаз тухузвайди,
Зи вил алай бахтавар я.
Хуьруьн пелел гелер ава,
Вун къекъвезвай пелериз кьий.
На а цуьквер низ кIватIзава,
Цуьквер кьунвай гъилериз кьий.
Ирид багъда цуькверин гьуьл,
Чаз багъларин ара (а)вайд я.
На жув акьван вине кьамир,
Хуьре рушар пара (а)вайд я.
Я гада, вун гада туш хьи,
Дагъларавай бендиван я.
Я гада, ваз такIан свас хьун,
Им зи рикIин эрзиман я.
Кьакьан синел кукупIдин ник,
Яргъал акъваз, кана зи рикI.
Яр чарадаз несиб хьанва,
Гила уьмуьр акъудда гьикI?
Яргун дере селди тухуй,
Гьар камуна къванер авай.
Ви гафарин гьикI чIалахъ жен,
Гьар гафуна кьинер авай?
Тарал алай лацу пIирли,
КьурланчI1 атIуз вегь гьебедиз.
Ваз рикIивай зун кIан ятIа,
Хабар ая зи дидедиз.
1 - майва алай куьлуь хел.
АЗИЗРИН Севда
"САМУР" газет
Добавить комментарий