Лезги литературадин терминрин кIватIал

И мукьвара “Мавел” чапханада Къ.Х. Акимован “Лезги литературадин терминрин кIватIал” чапдай акъатнава. Адан рецензентар Дагъустандин Госуниверситетдин профессор Гь.Гь.Гашаров, Дагъустан Руспебликадин лайихлу муаллим Ж.Н.Жамалов я. И кIватIалда лезги литературада ишлемишзавай 600 термин ава. Абурун мана хайи литературадин бинедаллаз, художественный эсеррай мисалар гъиз, ачухарзава. Ктабдин сифте гафуна къейдзавайвал, дуьньяда гьар са затIунихъ: тIебиатдихъ, яшайишдихъ, чIалахъ, тарихдихъ, литературадихъ ва икI мад ам ахтармишзавай кьилди илим ава. Литература ахтармишзавай илимдиз литературадин илим лугьузва. Литературадин илимдихъ, гьар са илимдихъ хьиз, вичиз талукь, вичин мана ачухарзавай, дерин мана квай гафар - думанар, яни терминар, ава. Месела: бейт, гьикая, композиция, кьиса, мани, риваят, сюжет, эпитет ва мсб. Абур ишлемиш тавуна, чавай художественный литературадикай, литературадин эсердикай, илимдин дережада аваз рахаз жедач. Малум тирвал, лезгийрин милли литература, дуьньядин медениятдинни эдебиятдин, тайин пай хьиз, къунши халкьарин литературайрихъ галаз алакъада аваз вилик физва. Чи литературадин терминрин чIехи пай рагъакIидай патан литературайрай урус литературадиз ва анайни милли литературайриз атанва. Гьавиляй урус, Дагъустандин халкьарин ва маса милли литературайра ишлемишзавай гзаф терминар умумибур хьанва. “Лезги литературадин терминрин кIватIалда” араб, грек, латин, туьрк, урус, фарс ва маса чIаларай къачунвай гафар-думанар хьун, абур чна милли литературадинбур яз гьисабун тIебии кар я. ЦIийи эсеррихъ галаз литературадиз цIийи терминарни къвезва. Милли литература цIийи жанрдин эсерралди девлетлу хьун давам жезва. И кIватIалда ганвай терминрин манаяр, лезги писателринни шаиррин эсеррай къачунвай мисалрал бинелу хьана, ачухарнава. Лугьун лазим я хьи, кIватIалда ганвай гзаф терминар урус литературадин терминарни я: абуру са жуьре ванзава ва эсердин сад хьтин лишанар къалурзава. Къадим терминрин мана ачухардайла, кIелзавайдаз лезги, урус ва къецепатан литератураяр сад-садахъ галаз алакъада авайди, лезги литература дуьньядин литературадин тIебии пай тирди аквазва. Къ.Х.Акимова “Лезги литературадин терминрин кIватIал” туькIуьрдайла лезги ва урус чIаларал акъатнавай ктабарни ишлемишнава. КIватIалда лазим хьайи термин жагъурун патал адан эхирда алфавитдин къайдада ганвай терминрин сиягь ава: гьар терминдин къаншарда ам ктабдин гьи чина ачухарнаватIа къалурзавай рекъем ганва. КIватIал кьуд паюникай ибарат я: Сифте гаф; ШартIуналди куьруь авунвай гафар; Лезги литературадин терминар; Литературадин терминрин сиягь. Ам V-XI классра кIелзавай аялар патал сифте яз печатдай акъуднава. Алимриз, муаллимриз ва студентриз теклифзава. “Лезги литературадин терминрин кIватIал” педагогикадин институтдай са экземпляр 200 манатдай къачуз жеда.

Жамиля Гьасанова 
ЛЕЗГИ ГАЗЕТ