И макъала кхьиниз зун, вичин абукевсер булахдин хьтин михьивал, зурбавал авай шииратдин йикъар гьар йисуз гегьеншдиз къейдзаватIани, са бязи тапан тарихчиярни литературадин “критикар”, я чпиз течиз, я чиз-чизни, Сулейманакай терхеба, гьакъикъат инкарзавай гафар рахуни мажбурна.
Ингье, гьакъикъатдив кьан тийизвай бязи делилар, къейдер.
1. Сулейман ашукь яни, тахьайтIа халкьдин дерин къатарай акъатай, халкьдин мецелай рахазвай шаир? И месэладай гьеле Гьажибег Гьажибегова алатай асирдин эвел кьиле вирибур гъавурда акьадайвал лагьанай - халкьдин шаир, халкьдин дерин къатарай атайди!
Мад садрани и месэла куд тахвун патал чпин гаф машгьур алимар тир Агьед Агъаевани, Ражидин Гьайдаровани, Рагьим Кельбехановани, Гьажи Гашаровани, шаирар тир Алирза Саидовани, Шихнесир Къафлановани, масабуруни чпин эсерра лагьанва.
ЯтIани, гилани, Сулейманаз талукь ва я маса шаиррин мярекатрални, шаирдикай “ашукь” лугьуз рахун, иллаки чи жегьилар-студентар, аспирантар, муаллимар, кутугнавани?
2. СтIал Сулейманан тIварунихъ галай цуькверин багъ (сквер) чи са гзаф шегьерэгьлийриз чидач. Себеб сад я: гьикьван яргъал йисара рахазватIани, газетра кхьизватIани, шегьердин мэрияди цIийи кьилелай махсус къарар ахкъудна, раижнатIани, инаг “СтIал Сулейманан тIварунихъ галай багъ я” гафар кхьенвай кьул алкIурзавач, инсанриз ам аквазвач. Гьавиляйни, чпин савадсузвиляйни чи са гзаф журналистрини Сулейманан багъдиз Родопдин бульвар лугьузва, гьакI кхьена газетриз репортажарни акъудзава, телеканалрайни тикрарзава.
Я жанабияр! Гьеле 2009-йисан сентябрдин вацра лезги яратмишдай интеллигенциядин еке дестеди (16 кас) Махачкъаладин а чIаван мэр С.Ж.Амирован тIварунихъ ачух чар кхьенай (килиг: “ЛГ”-дин гьа йисан 36-нумра). А касдини, яргъал вегьин тавуна, 2010-йисан эвел кьиляй махсус къарар ахкъудна. Гьеле 1937йисалай, яни чIехи шаир кечмиш хьайи йисалай ам фаракъатнавай багъ (сквер) шаирдин тIварунихъ галайди, гилани а чкадиз “СтIал Сулейманан тIварунихъ галай багъ (сквер)” лугьун герек тирди тестикьар хъувунай.
Вучиз ятIани чи “савадлуйрин” мецел, гьа багъдиз фейилани, шаирдин тIвар татана, “Родопдин бульвар” гафар къвезва.
Болгария гьинава? СтIалар гьинава? Родопдин бульвар 1964йисуз Махачкъаладиз а чIаван Болгариядин Халкьдин Демократвилин Республикадин Смоляндин областдай дуствилин делегация атайла, мугьманрин гьуьрметдай Приморский бульвардиз (Горькийдин тIварунихъ галай куьчедилай Театральный куьчедив агакьна, гьуьлуьхъди физвай ракьун муьгъ алай чкадал кьван) “Родопдин бульвар” тIвар ганай.
Гила я гьа дуствилин уьлкве амач, я иниз хквезвай болгарвиярни. НАТО-дик экечIнавай Болгарияди Россиядиз акси санкцияр кьабулзава. Чна “гьуьрметдалди” СтIал Сулейманан багъдиз Родопдин бульвар лугьузва???
3. Чи вилик къвезвай са бязи макъалайра гилан цIийи “сулеймановедри” стIалви кесиб Гьасанбеган хцикай гагь лап девлетлу лежбер, еке мулк, гьакьван яцар, балкIанар авайди ийизва. Гуя ам дуьньяда са кIус фахъ кар-кеспи квахьна къекъвейди тир.
Садбуру ам лап акьалтIай динэгьли, ругьани, гьакьван фекьи-фахрадин арада хьайиди хьиз къалурзава. Гуя фекьийрикай ада лагьай шиирарни са маса Сулеймананбур тир жеди. ИкI Сулейманал шумуд чин алайди жезва?
4. Сулейманан ирс я лугьуз, акатай вуч хьайитIани, гила “жагъун хъувурбур” яз, ктабра твазва.
Зи фикир я: тIвар усаларзавай зайиф, хатадай са гьикI ятIа лагьай затIар къе, икьван йисар алатайла, майданра тунин лазимвал бажагьат ава. ЧIал, эдебият ахтармишзавайбуруз а кар герек я жеди. Адетдин кIелзавайбурун вилера акьван зурбаз аквазвай бармак кьезилар тийин...
Фадлай тайин хьанвай къиметар, делилар, къейдер хуьн, мад шаклувилик кутан тийин...
5. СтIал Сулейманан тIвар чи республикадин кьилин вуздал алайди тир. Тарихдин бязи себебрикди (абуруз къиметар за гузвач) Сулейманан тIвар алудна, В.И. Ленинан тIвар ганай. Гила гьа тIварни хкьазмач. Гьахъ дуьздал ахкъудун лазим тушни? Шаирдин тIвар вичин чкадал хкун кутугнавачни?
Мердали ЖАЛИЛОВ
Лезги газет
Добавить комментарий